De geboren en getogen Groningse Dieuwertje (36) onderneemt al zo’n 10 jaar en runt inmiddels haar derde bedrijf. In haar achterhoofd heeft ze de grote droom om meer te gaan spreken en een eigen boek te schrijven. Niet alleen over het ondernemerschap. Dieuwertje vertelt openhartig over het afscheid nemen van haar dementerende moeder en het verdriet van een onvervulde kinderwens: “Het schrijven van een eigen boek is een spannende droom van me! Ik vraag me dan af, net als zovelen, wat ik de wereld te vertellen heb. Een soort schaamte, wie zit er nou op te wachten? En toch voel ik diep van binnen wel dat ik veel door te geven heb.”
Onder andere over haar passie yoga: “Door yoga ben ik geworden wie ik nu ben. Ook de ondernemer die ik nu ben. Ik denk dat de wereld een stukje mooier zou zijn als iedereen wat beter voor zichzelf zou zorgen en meer aandacht geeft aan zijn. Yoga en meditatie is daarvoor een heel mooi middel.”
"Ik was 25, fietste weer om kwart over acht naar het werk en vroeg me af: hoe doen al die mensen dit tot hun 65ste?"
Er ging veel vooraf, aan het moment dat ze haar eigen yoga studio opende. Dieuwertje begon haar werkende leven bij FC Groningen. Vanuit haar HBO opleiding Facility Management Sport & Events een droomplek in het noorden: “Daar werkte ik als de rechterhand van de general manager en heb de achterkant van de horeca tak opgezet in het (destijds) nieuwe Euroborg stadion. Van daaruit ben ik uitbesteed aan Martini Plaza maar ik kon mijn draai niet vinden. Ik was 25, fietste weer om kwart over acht naar het werk en vroeg me af: hoe doen al die mensen dit tot hun 65ste? Hoe dan? Ik kon m’n vinger er niet op leggen maar ik was niet gelukkig. Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen drie maanden te gaan reizen door Zuid-Amerika en ik ontdekte in die tijd de term ZZP’er.”
Ze ging het ondernemerschap onderzoeken: “Het idee dat je jezelf gaat verhuren en daar geld voor kan krijgen, klonk aantrekkelijk. Ik heb een jaar de tijd genomen om met heel veel verschillende ondernemers te spreken over hun proces naar het ondernemerschap. Ik kom niet uit een ondernemersgezin, het was allemaal heel nieuw voor me. Zonder enige ervaring ging ik de stappen zetten richting het ondernemerschap. Ik leerde om daarin heel erg mijn eigen gevoel te volgen, in behapbare stukjes te ontdekken en daar de tijd voor te nemen.”
Uiteindelijk bleef Dieuwertje eerst deeltijd werken ging ze daarnaast ondernemen: “Ik dacht dat ik mijn ondernemersplan helemaal af moest hebben, voor ik kon beginnen. Dat is echt de grootste onzin die er is. Het plan was af en ik heb er nooit meer naar gekeken. Het is totaal anders gelopen dan ik had bedacht. Natuurlijk is het goed om na te denken over wat je wil gaan doen, voor welke doelgroep en tegen welke prijs. Maar dat is het ook wel. Je moet dan gáán. Vanuit mijn eerste bedrijf, To Organize Perfection, ging ik aan de slag als event ondersteuner, specifiek voor de food & beverage producties.”
Zonder slag of stoot ging dat niet: “Ik ben veel te hard gaan werken en zei overal ‘ja’ tegen. Mijn grenzen zag ik totaal niet en ging ik dus helemaal over. Het vallen en opstaan was op zichzelf niet erg, maar toegegeven: yoga heeft me wel enorm geholpen om momenten van bewustzijn te creëren, om te reflecteren. Jezelf even toestaan om ergens van een afstandje naar te kijken. Doe ik nog wat ik wil en waar ik gelukkig van word? En zo nee, wat mis ik dan? Dat zorgde ervoor dat ik kon bijsturen. Soms zijn we zo bang om te falen dat we er niet naar durven kijken gewoon maar doorgaan.”
Al snel kwam ze er achter dat de events leuk waren maar het werk met pieken en dalen ging: “Voor mijn HBO studie had ik nog de MBO opleiding bank & verzekeringswezen gedaan. Tijdens events hoorde ik dat heel veel jongens van de bouw moeite hebben met hun administratie. Ik zei tegen ze: “Gooi maar in een tas en dan regel ik het wel.” Zo ontstond ZZPerfect, een administratiebureau voor ondernemers.” Daarnaast werkte ik bij sportscholen, gaf ik zwemlessen en ging al snel mijn eerste yoga opleiding doen.”
"Ik had inmiddels al een yoga studio opgebouwd en runde drie bedrijven tegelijk. Ik moest een keuze maken."
ZZPerfect heeft Dieuwertje uiteindelijk verkocht, om helemaal de focus te verleggen naar haar yoga business: “Administratie vind ik heel leuk maar voor 100 man administratie doen, daar werd ik toch niet zo gelukkig van. Ik had inmiddels al een yoga studio opgebouwd en runde drie bedrijven tegelijk. Dat was gekkenwerk. Ik moest een keuze maken en ging voor de yoga studio.”
Toch was ze aanvankelijk alles behalve een yoga minded persoon: “Ik kwam mezelf zó hard tegen. Iedereen kan yoga doen maar ik heb van nature niet een heel soepel lijf. Grof gebouwd, een krachtsporter. Al mijn spieren waren zo kort. Maar als ik iets niet kan, wil ik het kunnen. Ik merkte wel dat het goed voor me was en ben opleidingen gaan doen. Al vrij snel kon ik bij allerlei sportscholen les gaan geven.”
Nu runt ze al 8 jaar, samen met Mandy, Open Yoga in Groningen: “We zijn heel klein begonnen in een pandje in de Steentilstraat. Inmiddels zijn we doorgegroeid naar een pand aan de Zuiderkerkstraat en we hebben een yoga winkel in de Nieuwe Ebbingestraat. We geven les in dynamische, functionele Hatha yoga, en bieden daarnaast ook de teacher training aan.”
In de westerse wereld zijn er inmiddels vele verschillende namen voor allerlei yoga vormen: “Hatha yoga omvat alle vormen van yoga waarbij je houdingen aanneemt, die een functie hebben. Ik vind het in mijn lessen belangrijk dat je het leuk hebt, dat er humor is maar dat je ook begrijpt wat je nu eigenlijk doet. In de studio hebben we vele verschillende yoga lessen, met meerdere docenten. Zo is er altijd een optie die bij je past.”
Net als vele ondernemers krijgt ook Dieuwertje in deze Corona tijd vaak de vraag of ze het niet heel spannend vindt nu ze haar deuren tijdelijk moet sluiten: “Ik kan niet zoveel met die vraag. Ja het is spannend maar deze periode biedt ons ook heel veel kansen. We zijn in een jaar tijd helemaal online gegaan met onze lessen. En daarbij wil ik ook zeggen dat het helemaal geen schande is om als ondernemer te zeggen dat het af en toe helemaal niet zo goed gaat. Je mag hulp vragen! Acht jaar geleden begroef ik me makkelijk in het werk en zou ik gewoon doorgaan. Door mildheid die ik nu veel meer heb, laat ik het er meer zijn.”
"Het proces van het verliezen van een kind, hoe jong ook, zorgt voor verlies en rouw"Ze vervolgt met een mooi pleidooi voor mogen lijden: “We willen als maatschappij wegblijven bij gevaar en angst. We mogen niet lijden, zo zijn we geprogrammeerd. Vallen en pijn hebben, dalen meemaken. Dat mogen we van onszelf eigenlijk helemaal niet beleven. Maar het is part of the deal of life. Als je dat jezelf toestaat, hoef je er niet meer tegen te vechten. We hebben veel prikkels in ons dagelijks leven. Bij veel van ons is hierdoor de sympathicus, je gaspedaal van het centrale zenuwstelsel, overbelast. Je fight or flight modus is dan steeds actief waardoor je geest en lijf niet meer goed kan ontspannen. Zo lijden we nog meer.”
Zelf kijkt Dieuwertje, voorbij het lijden, vervolgens graag naar wat er wél kan: “Dat betekent niet dat het gevoel van lijden helemaal weg is, maar het kan samen. Boeddha zei als eerste: leven is lijden. Tegelijkertijd kan je wel een volgende, concrete actiestap zetten. Het helpt om momenten van lummelen toe te voegen in je leven. Niet bankhangen en netflixen maar zonder oordoppen en beeldscherm wandelen. Vertraag maar wat meer zodat je kan ontprikkelen en je parasympathicus, je rempedaal, geactiveerd wordt. Zo kan je met alle hobbels die je tegenkomt, wel je eigen pad blijven volgen.”
Ook privé is deze instelling voor Dieuwertje onwijs belangrijk geworden: “Ja, grote tegenslagen. Helaas heb ik daarover wel meerdere dingen te delen. Mijn partner en ik zijn al vijf jaar bezig om ouders te worden en hebben vier keer afscheid moeten nemen van dat toekomstbeeld door miskramen. Je ziet als dertiger iedereen om je heen kinderen krijgen. Dat doet iets met je. Als mens en als vrouw. Alles werkt gewoon bij ons beide, er zijn geen redenen waarom het niet zou kunnen en toch lukt het niet. Ik voel nu ook angst om weer zwanger te worden. Angst voor dat het opnieuw misgaat. Het proces van het verliezen van een kind, hoe jong ook, zorgt voor verlies en rouw. Het is zo’n diepe pijn. Na de laatste keer wist ik niet meer hoe ik weer moest opstaan. Er is een soort beschermlaag voor gekomen waarbij ik me afvraag of ik het nog moet willen.”
"We zijn met z’n allen heel bang om stil te zijn."Ze voelt zich vaak een buitenstaander: “Samen begin je heel ongedwongen en vrolijk aan het proces van kinderen krijgen. Als het anders gaat dan gebruikelijk dan is dat heel moeilijk. Het gewone leven van familie, vrienden en kennissen om je heen die een gezin stichten, gaat namelijk wel gewoon door. Ik kreeg vaak te horen: “Gelukkig kan je wel zwanger worden”, “je moet maar wat rustiger aan doen en wat meer ontspannen, dan komt het wel”. Het zijn goedbedoelde adviezen, maar ze hebben geen idee. En dat is maar goed ook. Wat moet je zeggen als iemand benoemt dat je ‘gelukkig wel zwanger kan worden’? Ja klopt?!”
Het frustreert haar: “Met zo’n opmerking sla je het dood en mag het er niet zijn. Mensen proberen iets positiefs te zeggen om weg te blijven bij hun eigen ongemak. Het enige wat je wil horen is: “Wat verdrietig”. Toon medeleven, wat erg voor je. We zijn met z’n allen heel bang om stil te zijn. Oogcontact te zoeken en een knuffel te geven. Om te vragen of je iets voor de ander kan doen. Of letterlijk te zeggen dat je er stil van bent en even niet weet hoe je er goed op moet reageren. Geef de ander de ruimte om het er te laten zijn of het uit te leggen.”
Ook als stel was het heel heftig, vertelt Dieuwertje: “Op bepaalde momenten zijn we elkaar wel uit het oog verloren. Je gaat ieder je eigen rouwproces in. Op momenten dat het niet gaat, word je kribbig en ga je langs elkaar heen leven maar daaronder zit pijn en verdriet. Als je dat, eventueel met professionele hulp, weet af te pellen, ontdek je de gezamenlijke pijn. Het wordt daardoor makkelijker om elkaar even te laten. Je kan het niet voor elkaar oplossen namelijk. Gelukkig is er tussen ons heel veel liefde en zoeken we de verbinding.”
In Nederland is er geen protocol om te onderzoeken waarom iemand meerdere keren een miskraam krijgt: “Op een gegeven moment hebben we de kinderwens even helemaal losgelaten. Je kan je er in vastbijten en maar doorgaan zonder stil te staan bij wat er gebeurt en wat je voelt. Ik vond eigenlijk dat ik moest doorgaan maar ik kon het niet. Het is een pijnlijke en moeilijke weg om te onderzoeken wat ik nu wil. Je hebt te maken met een biologische klok en ik vraag me ook af: wanneer is het klaar. Wil ik die confrontatie met de pijn en het verdriet wel nog een keer aan gaan?”
En terwijl Dieuwertje zelf graag moeder zou willen worden, moet ze tegelijkertijd afscheid nemen van haar eigen moeder. Het verdriet raakt beide kanten: “Mijn moeder heeft al heel jong alzheimer gekregen. Een op de vijf vrouwen krijgt het en er is zo weinig over bekend. We staan er niet bij stil omdat het vaak over mensen gaat die de tachtig voorbij zijn. Vanaf haar 60ste zijn we aan het zoeken wat er met haar aan de hand is, maar het was moeilijk om de diagnose te stellen. Je kan alzheimer niet testen met bloed bijvoorbeeld. Daarom gaat er vaak een periode van vijf a tien jaar vooraf, waarin dingen niet kloppen maar je er ook niet de vinger op kan leggen. Ze heeft bijvoorbeeld de diagnoses burn-out en depressie gehad. Ze was warrig, moe en angstig. Tsja, dat past ook in een plaatje van een depressie of burn-out. Op het moment dat de diagnose komt, ben je in eerste instantie opgelucht maar al vrij snel besef je: er kan helemaal niks aan gedaan worden.”
De impact op het leven van haar moeder, maar ook op haar eigen leven, is enorm: “Mijn moeder kan bijvoorbeeld nog wel lezen, maar begrijpt niet meer wat er staat. Als we in een restaurant zitten en zij moet naar het toilet, dan moet er iemand mee. Ze kan het bordje ‘toilet’ wel lezen maar zegt haar niets meer. Ze snapt dan niet dat ze daar moet zijn. Om al zo jong je ouder te verliezen, maakt dat je acuut een afscheidsproces ingaat terwijl diegene er nog heel erg is. Er is nog wel een emotionele verbinding maar niet meer met woorden. Daarnaast heb je te maken met mantelzorg. Mijn vader kan het niet allemaal alleen doen en de dagopvang is in deze tijd van Corona dicht. Dat betekent dat ze ook vaak bij mij thuis is want ze kan niet meer alleen zijn.”
"Je gaat acuut een afscheidsproces in, terwijl mijn moeder er nog heel erg is."Over haar kinderwens spreken met haar eigen moeder, gaat dan ook niet: “Mijn zusje heeft twee kinderen en terwijl we allemaal bij elkaar waren heeft mijn moeder eens mijn handen gepakt en gezegd: “Wat moet dit moeilijk voor jou zijn”. Dat raakte me enorm. Dat is een vlaag van helderheid en dan is ze weer weg. Het volgende moment heeft ze het over hoe haar oma mooie kleren maakte. Ze herleeft het verleden continu. Het is een constante confrontatie met wat er niet is. Een botsing met mijn verlangen als dochter naar verbinding en geborgenheid, het vragen van advies terwijl dat in het contact niet meer kan. Dat is moeilijk.”
Yoga heeft door deze pittige jaren heen, heel veel voor Dieuwertje betekent: “Yoga betekent letterlijk verbinding. De verbinding met mezelf is waarom ik kan blijven staan en tegelijkertijd mezelf toesta om af en toe te vallen. Yoga heeft me mildheid en zachtheid gebracht. Ik heb het masker afgezet waarmee ik deed alsof ik het allemaal wel alleen kon. De hardheid en strengheid. Op de yoga mat geef ik tijd en aandacht aan mijzelf. Met moeilijke en makkelijke houdingen er doorheen blijven ademen, heeft er voor gezorgd dat ik gemakkelijker mijn eigen pad volg. Meditatie heeft me daarnaast geleerd mijn gedachten wat minder serieus te nemen. Er zullen altijd stemmen zijn die er iets van vinden maar tijd nemen om te gaan zitten, je ogen te sluiten en te kijken naar wat er is, zorgt voor rust en kracht.”
