Esther Ruël Engelman (36) is leerkracht en rouw- en verliesbegeleider in en voor het onderwijs. Zelf groeide ze op met een masker voor haar gezicht en nog regelmatig komt de onzekerheid om de hoek kijken. Ze verloor op jonge leeftijd haar broertje van 3 aan epilepsie (toen ze zelf 6 was) en vader (53) aan polio en uiteindelijk kanker. “Wat ik mee heb gekregen van huis uit, als iemand jong overlijdt, is dat je geniet van de kleine dingen. Dat is wat wij in ons gezin ook doen. Ik ben nu zelf moeder en ben dichter bij mijzelf gekomen. Het is inmiddels diep geworteld. Het gaat niet om grote dingen of heel veel spullen, maar om samenzijn.”
Esther groeide op in een warm gezin, maar het verging haar niet altijd even makkelijk op school. “Als kind voelde ik me anders. Ik was serieuzer dan leeftijdsgenoten en wilde graag goed presteren. Tegelijkertijd dacht ik vaak, ik zou net als andere kinderen wel eens niet zo veel na willen denken. Ik had geen idee van de problemen van andere kinderen. Ik wist niet dat er meer kinderen waren die verlies hadden meegemaakt en miste, achteraf gezien, de verbondenheid. Omdat ik sociaal-emotioneel verder was, wilde mijn juf me in groep vijf een klas laten overslaan. Mijn ouders vonden dat geen goed idee, en is dat goed geweest. In groep zes kreeg ik een juf die me wat extra aandacht gaf. Ik voelde dat zij mijn verhaal begreep en erkende.”
“Ik stond er bij en keek.”
Fragment uit het zelf geschreven levensverhaal van Esther:
Alles veranderde op een zondag in januari. Ik ging nog even terug naar mijn bed om mijn knuffel te pakken; mijn poppie. Het viel me op dat Bastiaan nog hetzelfde lag als even daarvoor. Hij lag in het onderste bed van het stapelbed waarin wij samen sliepen; op zijn zij in een rustige ontspannen houding. Ik dacht nog: Hij zal toch niet… Met de knuffel in mijn armen liep ik terug naar mijn ouders en kroop bij hen in bed. Aan mijn moeder vertelde ik wat me was opgevallen. Ze haastte zich uit bed en ging kijken bij Bastiaan; ik hobbelde achter haar aan. Niet veel later klonk er een hartverscheurende schreeuw waarin de naam van mijn vader weerklonk. Ondanks het feit dat mijn vader slecht ter been was en het zodoende vaak even duurde voordat hij uit bed was, stond hij binnen een paar tellen aan mijn moeders zij. Ik stond erbij en keek. Ik voelde me enorm verdrietig. Bastiaan was dood.
Haar eigen gouden traan ligt aan de basis van haar missie. “Het duurde jaren om inzicht te krijgen in mijn eigen gouden traan. Dat die traan bijzonder was, wist ik al als zesjarig meisje. Maar weten hoe ik zorg moest dragen voor mijn gouden traan, voor mijn rouw, was een lang proces. Op de middelbare school voelde ik me niet thuis. Ik werd gepest met mijn luie oog en vond mezelf heel erg lelijk. Toen ik wat ouder werd, ging ik dit compenseren met make-up en nieuwe kleding, maar ook dat was niet de oplossing. Ik had gelukkig veel steun vanuit huis en groeide op in een warm gezin. Ik haalde uiteindelijk mijn middelbare school diploma en ging al vroeg aan het werk om mijn eigen geld te verdienen. Ik was helemaal op mijn plek bij Ikea en had daar onwijs leuke collega’s die mij wel accepteerden. Mijn traan glinsterende regelmatig: mooie herinneringen, de muziek die ik speelde, een warm gezin waarin ik opgroeide, een fijne leerkracht. Maar natuurlijk was ik de glinstering ook vaak even kwijt. Dan voelde mijn gouden traan dof, soms zelfs als een belasting. Het verdriet, de onzekerheid, je anders voelen en angst, het zorgde voor moeilijke tijden.”
“Ik voelde vaak haast. Het kan zomaar voorbij zijn.”
Pas na het maken van een reis naar Indonesië, zag haar omgeving de ‘echte’ Esther uit het vliegtuig stappen. “Vier weken eigen beslissingen maken en nieuwe mensen ontmoeten. Het was puur ontspanning. En jezelf zijn, ondanks ik dat wel moeilijk vind, is dat wel iets wat ik daar nog steeds uit haal. Het is je kracht, jezelf te zijn zonder dat je je druk maakt over wat anderen daarvan vinden. Gedurende mijn leven snap ik steeds beter waar alle moeilijke gevoelens bij horen. Ik voelde op latere leeftijd vaak haast. Het kan zo maar voorbij zijn. Ik ben er een periode te veel mee bezig geweest en het sloeg door naar angst. Een voortdurende rekensom: Hoe lang heb ik nog? Door kennis over rouw die ik inmiddels heb opgedaan, ben ik mijn eigen gouden traan ook gaan begrijpen. Met terugwerkende kracht glinstert hij nu ook voortdurend in het verleden. Het is een levenslang proces”
Esther werkt inmiddels al jaren als leerkracht in het onderwijs en heeft zich verdiept in rouwverwerking bij kinderen. “Ik had altijd moeite om een commitment aan te gaan. Toen onverwacht zwanger raakte in het laatste jaar van mijn studie, kreeg ik die duw in mijn rug die ik nodig had om iets af te maken. Mijn vader ging in de ‘regelstand’ en heeft uiteindelijk nog een jaar opa kunnen zijn. Doordat zijn lichaam in slechte conditie was door de polio die hij in zijn jeugd had gehad, ging het met de kanker heel erg snel. Na mijn afstuderen en zijn overlijden, wist ik direct dat ik meer wilde doen. Aan de basis lag mijn persoonlijke ervaring. Mijn missie: handreiking geven voor glinsterende gouden tranen in het onderwijs! Zo onwijs belangrijk en heel erg mogelijk.”
“Pijn en verdriet verdwijnen niet met een SMART doelstelling.”
2019 wordt het jaar van Mijn Gouden Traan, aldus Esther. Hoe spannend ze het ook vindt om voor 1 ding te kiezen, ze gaat het commitment nu helemaal aan.
“Ieder kind rouwt anders en met Mijn Gouden Traan bied ik ondersteuning aan kinderen en leerkrachten. Het is zo belangrijk dat deze kinderen gezien worden met hun ‘gouden traan’. Deze tranen geven niet alleen het verdriet weer maar ook de kracht van het kind. Mijn missie is om deze gouden tranen te laten glinsteren. Ik wil zorgen voor erkenning van het verdriet. We willen altijd maar doorgaan maar het verdriet mag gezien worden. Ik wil iets geven, wat ik zelf heb gemist. We willen in onze maatschappij altijd graag dingen oplossen, maar pijn en verdriet verdwijnen niet met een SMART doelstelling. Ik help leerkrachten de steun te bieden aan kinderen en maak het bespreekbaar. Leren over de dood, geeft het leven zoveel meer betekenis. Het levensverhaal van een kind is, zo jong als ze zijn, voor goed veranderd, al zijn ze zich er nog niet van bewust.”
