In de allereerste aflevering van een gloednieuw seizoen, spreek ik met internationaal topvolleybaltrainer Han Abbing. Han begon als speler en werd later volleybalcoach. Hij combineerde volleybal met een studie geschiedenis en maakte bijzondere keuzes in zijn carrière die het mogelijk maakten veel te reizen en ervaringen op te doen. Met deze kennis en levenservaring is hij nu een inspiratie voor vele spelers en jonge trainers.
“Ga veel reizen met je rugzak op en als het kan voor langere tijd zodat je loskomt van de plek waar je gesocialiseerd bent en dan voel je dat er nog heel veel andere normen en waarden zijn, dat er ook nog hele andere dingen in jezelf zitten dan dat je op dat moment denkt.”
Passie voor Cruijff, volleybal en skiën
Een grote inspiratiebron voor Han is oud voetballer Johan Cruijff. Als hem gevraagd werd wat hij later wilde worden, dan was zijn antwoord: “Ik wil Cruijff worden.” Als kind droomde hij van de olympische spelen. Hij had toen nog geen specifieke sport in gedachten, maar hij wilde in ieder geval iets met sport doen. Han maakt vanaf zijn jeugd bijzondere keuzes want hij is getalenteerd volleybalspeler, maar hij wil ook graag geschiedenis studeren en hij heeft een passie voor skiën. Op een gegeven moment krijgt hij te horen:
“Je hóéft niet naar de ALO (opleiding Leraar Lichamelijke Opvoeding) je kan ook geschiedenis gaan studeren.”
Han geeft aan dat dit een goed advies is geweest die hij ter harte nam. Hij koos voor het volleybalteam in Salzburg zodat hij het kon combineren met zijn studie geschiedenis en in zijn vrije tijd kon skiën.
Niet goed genoeg voor de absolute top
Han speelde voor Assen Jeugd in de eerste divisie, werd steeds beter en ging door tot de selectie voor Jong Oranje, maar haalde "het" uiteindelijk niet. In Groningen werd snel duidelijk:
“Ik kan trainen wat ik wil maar ik heb gewoon het talent niet.”
Eerst drukte hij het een beetje weg, maar langzaam daalt het in. Donitas werd in die tijd meer dan alleen volleybal. Het heeft Han gevormd als mens. Hij werd redacteur voor het Doniteurtje en werd voorzitter van de DKV organisatie. Nadat hij was afgestudeerd in Salzburg kwam hij terug en speelde hij een jaar in de tweede van Donitas. Vervolgens ging hij een seizoen met Donitas naar de eredivisie. Een periode waar hij niet zo veel speelde, maar wel ontzettend veel leerde. Joop Alberda had hen voorbereid op wat er allemaal zou kunnen gebeuren en hoe we daarmee konden omgaan. Joop trainde ook op het mentale vlak. Hij nam alles wat hij zelf in Amerika had geleerd mee en probeerde het uit op zijn spelers gebruik makend van visualisatie en symboliek.
“Tijdens de eredivisie jaren maakte Joop gebruik van het verhaal van de succesvolle generaal Norman Schwarzkopf uit de Golfoorlog, die veel had geleerd van de dingen die fout waren gegaan in de Vietnam oorlog. Joop heeft dat op de een of andere manier weten te vertalen naar volleybal en naar ons met Donitas als overlevingstocht in de eredivisie.”
Han heeft zich door Joop laten inspireren tot het inzetten van visualisatie en symboliek. Hij gebruikte zijn kennis van geschiedenis toen hij trainer was van een eerste divisieteam dames dat plotseling in de Eredivisie moest aantreden (Lycurgus). Hij gebruikte het Nederlandse rampjaar 1672 als symboliek voor de situatie en het seizoen waarin het team zat. Ondanks het feit dat het team uiteindelijk is gedegradeerd, ervaarden de dames het wel als een van de mooiste seizoenen.
Het belang van mentale begeleiding
Han ziet het belang van een goede krachtraining, fysiotherapie en voedingsdeskundige bij topteams. Tevens ziet hij dat mentale begeleiding van groot belang is. Hij heeft ook op dit vlak veel van Joop geleerd:
“Uiteindelijk bepaalt het hoofd of je wel of niet kunt winnen. Je gaat een wedstrijd in om te winnen en niet om niet te verliezen”
Han heeft gespeeld met Hardy Menkehorst, een sportpsycholoog. Hardy was één van de eersten die een specialisatie in sportpsychologie ontwikkelde. Hij had een sportprestatietest gemaakt die Han heeft gebruikt bij zijn speelsters tevens hij kreeg handvatten in de vorm van methodieken die hij in zijn trainingen kon verwerken. Hij heeft in de loop der jaren als trainer veel geleerd. In zijn jonge jaren lag de nadruk vooral op het winnen, maar nu ziet hij in dat het om het proces gaat.
“Winnen is niet anders dan een logische consequentie van wat we aan het doen zijn.”
Leren van ervaren trainers en putten uit eigen ervaring
Han beseft dat hij het alleen met de ervaring bij Donitas en gesprekken in Café Havenzicht, niet had gered als toptrainer. Hij heeft geluk gehad om te mogen werken met trainers als Bert Goedkoop en Henk Draaisma. Han is ook heel dankbaar dat hij als speler een topsport jaar bij de eredivisie heeft meegemaakt met Joop als trainer en daarom als trainer uit eigen ervaring kan putten. Voordat hij begint als trainer in Suhl ging Han op aanraden van Bert naar Thailand om te kijken hoe het daar was. In Thailand leerde hij over het belang van krachtsport. Hij zette dit meteen in als trainer in Duitsland.
“Krachttraining is niet iets wat erbij hoort, het is onderdeel van.”
Han maakte gebruik van de gewichtshef club die in hetzelfde gebouw trainde en liet de speelsters samen met hen krachttraining doen. Met Jong Duitsland werd hij in 2009 Wereldkampioen en dat was mede te danken aan de inzet van de krachttrainer Dennis Smit. Met Suhl werd hij derde in de top van de Bundesliga. Hij heeft vier jaar in Suhl gewerkt en in het laatste jaar werden ze net geen kampioen, maar ze wonnen in het laatste seizoen wel de beker. Wat Han vooral belangrijk en bijzonder vond, was het proces. Han had op een gegeven moment het Duitse talent team (Jong Duitsland) onder zijn hoede waarmee hij 11 wedstrijden in de Bundesliga had gewonnen. Met zijn team had hij afgesproken dat ze bij iedere persconferentie na de wedstrijd zouden zeggen:
“Wir möchten Weltmeister werden und wir wollen eine medaille.”
Als je dit elke week doet en uitspreekt gaat het leven.
Echte toppers zijn bereid dingen te laten
Han geeft aan dat veel mensen sporter willen worden en er veel voor willen doen, maar het zijn uiteindelijk de echte toppers die er daadwerkelijk bereid zijn om er ook dingen voor te laten. Als topsporter heb je bijna geen vrije tijd omdat je wordt geleefd door het competitieprogramma. Soms vallen de grootste talenten af omdat ze andere keuzes maken. Han heeft geleerd om deze andere keuzes te accepteren.
“Het gaat erom wat jullie willen en niet om wat ik wil en dat je echt keuzes maakt. Als je dit heel graag wil, dan ga je hele bijzondere dingen beleven in je volleyballeven , maar dan zal je een aantal dingen niet kunnen doen. Als je zegt van: ik wil dat niet omdat ik andere dingen ook leuk vind, dan zal je geen slechter mens worden. Dan is dat ook een hele goede keuze”
Aan de ouders geeft Han mee dat hun zoon of dochter waarschijnlijk veel sneller volwassen en zelfstandig zullen worden. Maar ze krijgen een aantal vaardigheden niet mee, waar ze later wel aandacht aan zullen moeten besteden. Dit komt vooral omdat topsporters in hun eigen ‘topsportbubbel’ leven. Daar binnen worden allerlei randzaken voor hen geregeld zodat zij de focus kunnen houden op de topsport. Hierdoor zijn ze niet volledig geëquipeerd voor het 'echte' leven.
Het doel was bondscoach worden, maar de weg die ik bewandelde liep anders
Aan het begin van zijn trainerscarrière had Han zichzelf ten doel gesteld om bondscoach worden. Hij is in Duitsland in het traject gestapt om bondscoach van het Duitse team te worden. Uiteindelijk werd hij Wereldkampioen met jong Duitsland. Misschien had hij daarna iets anders kunnen gaan kiezen, maar werken in Berlijn vond hij fantastisch en maakte hem gelukkig. Het was goed te combineren met reizen en zijn intellectuele behoeften. Na vijf jaar Berlijn ging Han naar Papendal met in zijn achterhoofd dat hij wellicht nog in Nederland bondscoach kon worden. In Papendal werkte hij samen met Guido Vermeulen die toen bondscoach was, maar die samenwerking ging niet goed. Han nam ontslag en ging naar Zwitserland en toen dacht hij:
“Wil ik dit wel? Dit is niet meer de weg die ik aan het bewandelen ben toen ik begon.”
Toen is hij om zich heen gaan kijken wat hij anders kon doen met coaching en kwam hij met coaching bureaus in contact. Daar kreeg hij te horen:
“Je bent wel heel erg interessant voor ons, maar je zult je dan eerst moeten specialiseren. Dan ben je ergens specialist in met jouw topsport achtergrond ben je dan heel erg interessant.”
Han is een generalist, hij heeft allerlei coaching skills geleerd door het vak te doen en door bijscholing. Hij blijft zich oriënteren en kreeg te horen dat Matt van Wezel naar Nepal ging . Nadat hij erachter kwam hoe Matt daar terecht was gekomen, ging hij bij Nevobo informeren en kreeg hij het aanbod om RIVB instructor te worden in het buitenland. Han houdt heel erg van reizen dus dit was een mooie kans. De afgelopen twee jaar heeft Han perfecte jaren gehad. Hij heeft niet meer de behoefte om de bondscoach van het Nederlands team te worden, maar mocht het aanbod zich voordoen, dan zal hij niet weigeren.
Meer procescoach dan prestatiecoach
Han staat als coach tussen de groep en is makkelijk benaderbaar. Hij is in staat vertrouwen te geven. Daarnaast beschikt hij over goede zelfkennis, dus de zaken waar hij zelf minder goed in is, daar zet hij anderen voor in
“Ik ben meer een procescoach dan een prestatiecoach.”
Han heeft in de loop der jaren ook veel geleerd. Zo communiceert hij nu anders richting de ouders en spelers. Waar hij eerst redelijk direct was als het ging om gesprekken waarbij een speler niet geselecteerd werd, gaat hij nu het gesprek heel anders in.
“Ik ga je iets vertellen wat niet leuk is, maar jij vindt volleyballen leuk, dus dat moet je blijven doen. Dat mag je niet door mij laten afnemen door wat ik nu tegen je ga zeggen.”
Deze aanpak heeft geholpen omdat het een hele andere benadering is. Daar komt bij dat er tegenwoordig steeds meer tactische en analytische programma’s zijn waardoor je bepaalde beslissingen beter kunt onderbouwen.
“Coachen is een ervaringsberoep. Ik geef meiden van Jeugd Jongeren nu zo veel betere begeleiding dan toen ik 36 was.”
De meerwaarde van een sportpsycholoog
Han geeft aan dat de meerwaarde van een sportpsycholoog is dat deze veel meer tools en handvatten heeft om de spelers mentaal te begeleiden. Krachttraining, fysiotherapie en voeding worden erkend, maar het mentale stuk blijft nog achter, maar volgens Han hoort het er gewoon bij.
“Ik kom zelf uit een niet zo heel prettige gezinssituatie en om dat te verwerken heb ik drie jaar in therapie gezeten. Dat heeft me ongelooflijk geholpen om een goede coach te worden. Ik kan iedereen aanraden als je de mogelijkheid hebt om een tijdje met een psycholoog te werken en je wilt coach of trainer worden, doe dat, daar leer je gewoon heel veel van!”
Han heeft veel van de schrijver Peter Murphy geleerd en zijn action types. Zo leert hij dat iedere speler een andere aanpak nodig heeft en hij legt dat ook uit aan het team zodat ook zij begrijpen waarom elke speler op een andere manier benadert wordt.
“Iedereen heeft talent, iedereen heeft hard getraind en dat gaat de mindset bepalen.”
Blijf je hart volgen
Han geeft aan dat het leven als trainer hem ongelooflijk heeft verrijkt. Hij heeft een fantastisch leven gehad waarin hij volleybal heeft kunnen combineren met reizen en zijn studie geschiedenis. Natuurlijk heeft hij ook lastige momenten gehad. Met de jaren is zijn bewustzijn groter geworden.
“Als je beginnend trainer bent zit je in een soort TGV en je dendert door en je zet die niet stil. Als je al even stopt, dan is het heel kort en je gaat weer verder. Je leert dat het soms wel heel erg goed is om wel even te stoppen.”
Het advies dat Han aan sporters geeft die om welke reden dan ook genoodzaakt zijn om te stoppen met sporten is:
Blijf je hart volgen. Je hebt meer dan een talent en je hebt meer dan die ene passie. Dat weet je misschien nog niet, maar zoek iets waarin je passie voelt. Als je dat doet, kun je ook na een hele grote teleurstelling iets vinden dat weer veel voldoening, blijdschap en vreugde gaat geven. Dat kan niet anders!
Wil je het hele gesprek tussen Lotte en Han Abbing horen? Hoe hij in de loop der jaren heeft geleerd dat mentale begeleiding een grote rol speelt bij het succes van een speler en van het team? Hoe hij door telkens zijn hart te blijven volgen zijn eigen keuzes heeft kunnen maken en een fantastisch leven heeft geleid en naar eigen zeggen nog steeds leidt? Luister dan naar de podcast en laat je inspireren!
Boekentips van Han Abbing
Luister de aflevering via SoundCloud
Luister de aflevering via Spotify
